Ὁ ἅγιος της παρρησίας καὶ τῆς ἑνότητας

π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

α) Ὁ ἅγιος Ἰσίδωρος Πηλουσιώτης, ποὺ τιμᾶται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία στὶς 4 Φεβρουαρίου, διακρίθηκε ὡς σπουδαῖος ἐπιστολογράφος. Διέθετε σπάνια παρρησία καὶ διακρινόταν γιὰ τὸ ἀκέραιο ἦθος καὶ τὴν ὀρθότητα τῆς πίστης.

Σώζονται χιλιάδες ἐπιστολές του πρὸς κληρικούς, σοφιστές, γραμματικούς, ἰατροὺς ἀλλὰ καὶ ἰδιῶτες. Χωρὶς νὰ ὑπολογίζει τὴ δύναμη τῆς κρατικῆς ἐξουσίας, λειτουργώντας πέρα ἀπὸ ἐγκόσμιες σκοπιμότητες, ἤλεγχε ἀκόμη καὶ κοσμικοὺς ἄρχοντες καθὼς καὶ αὐτὸν ἀκόμη τὸν αὐτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄ (408-450).

β) Πολλὲς ἀπὸ τὶς ἐπιστολὲς τοῦ ἁγίου Ἰσιδώρου ἀπευθύνονται σὲ ἐπισκόπους, πρεσβυτέρους, διακόνους καὶ μοναχούς, στοὺς ὁποίους ὑπενθυμίζει τὸ ὕψος τῆς ἱεροσύνης καὶ τοῦ μοναχικοῦ βίου καθὼς καὶ τὴν πνευματικὴ βαρύτητα τῆς κλήσης τους. Σχετικὰ μὲ τὴν ὑψηλὴ ἀποστολὴ τῆς ἱεροσύνης ἀκολουθεῖ τὸν ἅγιο Γρηγόριο Θεολόγο καὶ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Ἡ ἱεροσύνη εἶναι «θεῖο πράγμα», «θεία τελετὴ ἡ ὁποία ἀνοίγει τοὺς οὐρανοὺς σὲ ὅσους μυήθηκαν» στὴ χριστιανικὴ πίστη ἀλλὰ καὶ «πράγμα οὐράνιο».

γ) Ὑπενθυμίζει ἀκόμη ὁ Ὅσιος τὴ βαριὰ εὐθύνη ποὺ ἔχει ὁ ἐπίσκοπος, ὅταν χειροτονεῖ ἀναξίους κληρικούς. Εἶναι σὰν νὰ παραδίδει τὰ πρόβατα σὲ λύκους γιὰ νὰ τὰ κατασπαράξουν καὶ σὲ ἀλεποῦδες γιὰ νὰ τὰ ἀφανίσουν μὲ δόλο. Σὲ μία ἐπιστολὴ θέτει τὰ ἑξῆς ἐρωτήματα: Τί φταίει ἡ Ἐκκλησία, ἂν ὁρισμένοι κατέχουν τὸ ἀξίωμα τοῦ κληρικοῦ, ἐνῶ δὲν εἶναι ἄξιοι νὰ προσμετροῦνται οὔτε καν στὰ λαϊκὰ μέλη της; Καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη, γιατί νὰ μὴν ἐγκωμιάζεται ἡ Ἐκκλησία γιὰ τοὺς ἀξίους διακόνους τῆς ἀλλὰ νὰ διασύρεται μόνο γιὰ τοὺς ἀναξίους;

δ) Σὲ ἐπιστολή του πρὸς τὸν Ἅγιο Κύριλλο, ὁ ὁποῖος ἀρχικὰ ἦταν ἐναντίον τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, τοῦ συνιστᾶ νὰ μὴ δίνει ἰδιαίτερη σημασία στὶς φῆμες καὶ τὶς προκαταλήψεις, προκειμένου νὰ κρίνει σωστὰ τὴν κατάσταση. Ἂν ὁ Θεὸς δὲν κρίνει βιαστικά, ἀλλὰ περιμένει τὴ μετάνοια τῶν ἀνθρώπων, πολὺ περισσότερο ἰσχύει αὐτὸ γιὰ τὶς ἀνθρώπινες κρίσεις. Ἡ σύσταση καὶ ἡ παραίνεση τοῦ Ἁγίου Ἰσιδώρου εἶχε ἄμεσο ἀποτέλεσμα, ἀφοῦ ὁ ἅγιος Κύριλλος ἀποκατέστησε τὸ ὄνομα τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου στὰ δίπτυχα καὶ ἔγινε ἔκτοτε ἔνθερμος ὑποστηρικτής του.

ε) Συγκεκριμένα, ἀκολουθώντας τὴν ἀριστοτελικὴ μεσότητα ὁ Ὅσιος γράφει: «Ἡ συμπάθεια δὲν βλέπει καθαρά, ἐνῶ ἡ ἀντιπάθεια δὲν βλέπει καθόλου! Ἂν λοιπὸν θέλεις νὰ ἔχεις καθαρὰ μάτια καὶ ἀπὸ τὶς δύο παθήσεις, νὰ μὴ λαμβάνεις βιαστικὲς ἀποφάσεις, ἀλλὰ νὰ ἐρευνᾶς τὶς αἰτίες μὲ δίκαιη κρίση. Διότι κι ὁ Θεός, ποὺ γνωρίζει τὰ πάντα πρὶν ἀκόμη γίνουν, θέλησε φιλάνθρωπα νὰ κατέβει καὶ νὰ ἀκούσει τὸν θρῆνο τῶν Σοδόμων, διδάσκοντάς μας μὲ αὐτὸ ὅτι πρέπει νὰ ἐξετάζουμε τὰ πάντα μὲ ἀκρίβεια. Πολλοί μιλοῦν σατυρικὰ γιὰ σένα, ὅτι εἶσαι ἕνας ἄνθρωπος ποὺ ἔχεις τὴν τάση νὰ παρασύρεσαι ἀπὸ τὶς προσωπικές σου ἐχθρότητες καὶ ὅτι δὲν ἔχεις στὴν καρδιά σου τὴν ὑπόθεση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Λένε ὅτι μιμεῖσαι τὸν θεῖο σου Θεόφιλο, ὁ ὁποῖος διέσπειρε ὁλοκάθαρη μανία γιὰ τὸν θεοφόρο καὶ θεοφιλῆ Ἰωάννη» (Ἐπιστολὴ 310).

στ) Σὲ ἄλλη ἐπιστολὴ «περὶ ἔριδος» πρὸς τὸν ἅγιο Κύριλλο, ποὺ ἦταν ὀξὺς στὴ διαμάχη του μὲ τὸν ἀρχιεπίσκοπο Ἀντιοχείας, τοῦ ζητᾶ νὰ σταματήσει τὴ φιλονικία καὶ ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ κληροδοτεῖ στὴν Ἐκκλησία τὴ διχόνοια μὲ πρόσχημα τὴν εὐσέβεια. Γράφει: Μὴ λοιπὸν τὴν ἄμυνά σου γιὰ τὴν προσβολὴ ποὺ δέχθηκες ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους πού σοῦ τὴ χρωστοῦν τὴ μεταθέτεις στὴ ζωντανὴ Ἐκκλησία, κατασκευάζοντας τὴν «αἰώνιον αὐτὴ διχόνοιαν ἐν προσχήματι εὐσεβείας» (Ἐπιστολὴ 370).

ζ) Οἱ διχοστασίες καὶ οἱ φιλονικίες μὲ πρόσχημα τὴν εὐσέβεια φαίνεται ὅτι ἀπασχόλησαν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὰ πρῶτα της ἀκόμη χρόνια. Οἱ διενέξεις αὐτὲς ὀφείλονταν σὲ διάφορες αἰτίες: προσωποληψίες, αἱρετικὲς δοξασίες, ἐγωκεντρισμούς, ἐμπάθειες, ζῆλο «οὐ κατ' ἐπίγνωσιν» κ.α. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐπιτιμώντας τοὺς Κορινθίους γιὰ κάτι ἀνάλογο ἀναρωτιέται: «Μεμέρισται ὁ Χριστός»; (Α΄ Κόρ. 1, 13). Ὁ κίνδυνος τῶν διαιρέσεων στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἐλλοχεύει πάντοτε, καὶ ὑπερβαίνεται ὅταν ὑπάρχει ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα, ὀρθὴ πίστη καὶ ἑνότητα μὲ τὴν Ἐκκλησία.