Ἡ ψυχρότητα στὴν προσευχὴ

Ὁσίου Θεοφάνους τοῦ Ἐγκλείστου

Ἡ ψυχρότητα στὴν προσευχὴ ὀφείλεται εἴτε σὲ ψυχικὴ κόπωση εἴτε σὲ πνευματικὸ κορεσμὸ εἴτε σὲ σωματικὲς ἀπολαύσεις καὶ ἀναπαύσεις εἴτε σὲ πάθη, ποὺ κυριεύουν τὴν ψυχή, προπαντὸς στὴν ἔπαρση. Ὅλα αὐτὰ εἶναι ἐνάντια στὴν πνευματικὴ ζωή, μέσα στὴν ὁποία κεντρικὴ θέση κατέχει ἡ προσευχή. Ἔτσι, πρῶτα καὶ κύρια προκαλοῦν τὸ στέρεμα τῆς πηγῆς τῆς προσευχῆς μέσα μας. Αὐτό, ὅμως, μπορεῖ νὰ ὀφείλεται καὶ σὲ ἀπομάκρυνση τῆς χάριτος, ποὺ συμβαίνει μὲ θεία παραχώρηση. Καὶ νὰ γιατί: Ὅταν ἡ ψυχὴ μας φλέγεται ἀπὸ τὸν πόθο τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ τὴν καρδιὰ μας ξεχύνεται ὁλόθερμη προσευχή, δὲν ἔχουμε παρὰ ἐλεητικὴ ἐπίσκεψη τῆς χάριτος. Ἐμεῖς ὅμως, ὅταν ἡ εὐλογημένη αὐτὴ κατάσταση παρατείνεται γιὰ πολύ, νομίζουμε ὅτι κατορθώσαμε κάτι σπουδαῖο μὲ τὸ δικό μας ἀγώνα καὶ κυριευόμαστε ἀπὸ τὴν κενοδοξία. Γιὰ λόγους παιδαγωγικούς, λοιπόν, ἀπομακρύνεται ἡ χάρη καὶ μένει ἡ ψυχὴ μας μόνη της, γυμνὴ καὶ ἀδύναμη, ἀνίκανη νὰ ζήσει πνευματικά, ψυχρὴ καὶ ἀπρόθυμη νὰ προσευχηθεῖ…

Τί θὰ κάνουμε, λοιπόν, γιὰ νὰ ξεφύγουμε ἀπ' αὐτὴ τὴν κατάσταση; Πρῶτα-πρῶτα θὰ φροντίσουμε νὰ ἐξουδετερώσουμε τὶς αἰτίες της. Καὶ ὕστερα, παρ' ὅλη τὴν ψυχρότητα τῆς ψυχῆς μας, θὰ κάνουμε μὲ ἐπιμονὴ καὶ ὑπομονὴ τὸν καθημερινὸ προσευχητικὸ κανόνα μας, προσπαθώντας ἀφ' ἑνὸς νὰ συγκεντρώνουμε τὸ νοῦ μας στὰ λόγια τῶν εὐχῶν καὶ ἀφετέρου νὰ ξεσηκώνουμε μέσα στὴν καρδιὰ μας αἰσθήματα φιλόθεα. Μὲ τὸν καιρὸ ὁ Θεός, βλέποντας τὴν ταπείνωση καὶ τὴν καρτερία μας, θὰ μᾶς ξαναστείλει τὴ χάρη Του, ποὺ θὰ διώξει τὸ πνεῦμα τῆς ψυχρότητος, ὅπως ὁ ἄνεμος διώχνει τὴν ὁμίχλη.

Πῶς θ' ἀποκτήσουμε θερμότητα στὴν Προσευxή;

Μὲ ἀγώνα καὶ ὑπομονή, μ' αὐτὰ τὰ δύο θὰ ζωντανέψει μέσα μας ἡ φλογερὴ προσευχή. Ἀπαιτοῦνται χρόνος καὶ κόπος πολύς. Ὅμως, ἂς μὴ λιποψυχήσουμε, ἂς μὴν ἀποκάνουμε, ἂς μὴ βαρεθοῦμε. Ἡ προσπάθειά μας, ἂν εἶναι συστηματικὴ καὶ ἐπίμονη, θὰ στεφανωθεῖ ὁπωσδήποτε, ἀργὰ ἢ γρήγορα, μὲ ἐπιτυχία. Θὰ στεφανωθεῖ ὄχι χάρη σ' ἐμᾶς, ἀλλὰ χάρη στὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Εἶναι καλὸ νὰ συνηθίσει ἡ γλώσσα σας τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ, τὸ “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με”, ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη σύντομη προσευχὴ μὲ τὸ νοῦ συγκεντρωμένο στὴν καρδιά. Ἀγωνιστεῖτε νὰ προξενήσετε στὴν καρδιά σας, ἂς τὸ πῶ ἔτσι, μία μικρὴ πληγή. Ὁ συστηματικὸς κόπος σας σύντομα θὰ δημιουργήσει τὴν πληγὴ αὐτή. Καὶ τότε ὁ Κύριος θὰ σᾶς ἐπιβραβεύσει μὲ τὴ δική Του χαρισματικὴ προσευχή.

Ἡ βιασύνη στὴν προσευχὴ

Σᾶς ἐλέγχει ἡ συνείδηση, ἐπειδὴ κάνετε πολὺ βιαστικὰ τὴν προσευχή σας; Καὶ εἶναι εὔλογο. Γιατί ὑπακούετε στὸν ἐχθρό; Ἐκεῖνος εἶναι ποὺ σᾶς παρακινεῖ: “Γρήγορα… πιὸ γρήγορα…”. Ἡ βιαστικὴ προσευχὴ δὲν ἔχει πνευματικὸ καρπό. Βάλτε, λοιπόν, κανόνα στὸν ἑαυτό σας νὰ μὴ βιάζεστε. Νὰ προσεύχεστε ἔτσι, ὥστε οὔτε μία λέξη νὰ μὴν προφέρουν τὰ χείλη σας, ποὺ νὰ μὴν τὴν κατανοεῖ ὁ νοῦς σας καὶ νὰ μὴν τὴ βιώνει ἡ καρδιά σας. Πρέπει νὰ ριχθεῖτε σ' αὐτὸν τὸν ἀγώνα μὲ ἀποφασιστικότητα στρατιωτική. Καὶ ὅταν ὁ ἐχθρός σας ψιθυρίζει, “Κάνε τοῦτο ἢ ἐκεῖνο”, ἐσεῖς νὰ τοῦ ἀποκρίνεστε: «Ξέρω τί θὰ κάνω. Δὲν σὲ χρειάζομαι. Φύγε ἀπὸ δῶ!».

Τὴν ψυχὴ τὴν τρέφει μόνο ἡ προσευχή. Ἡ δική σας προσευχή, ὅμως, εἶναι ἐπιφανειακή, ὄχι οὐσιαστική. Γιʼ αὐτὸ ἡ ψυχὴ σας μένει ἀνικανοποίητη, πεινασμένη …

Ἀπὸ τὸ βιβλίο: Χειραγωγία στὴν πνευματικὴ ζωή,

Ἔκδ. ε΄, Ι. Μ. Παρακλήτου 2005