Ὁ προφήτης Ἰωνάς καί ἡ παγκοσμιότητα τῆς σωτηρίας

π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης

α) Καί ἔγινε λόγος Κυρίου στόν Ἰωνά, τόν γιό τοῦ Ἀμαθί, λέγοντας: Σήκω νά πᾶς στή Νινευί, τή μεγάλη πόλη, καί ν’ ἀναγγείλεις τήν τιμωρία της, γιατί εἶδα τή φαυλότητα τῶν κατοίκων της. Ὁ Ἰωνάς ὅμως ἑτοιμάσθηκε νά φύγει ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Κυρίου, πρός τή Θαρσεῖς, καί κατέβηκε στήν Ἰόππη. Καί βρῆκε ἕνα πλοῖο, πού πήγαινε στή Θαρσεῖς, καί ἔδωσε τόν ναῦλο του, κι ἐπιβιβάσθηκε σ’ αὐτό, γιά νά πάει μακριά ἀπό τόν Κύριο (βλ. Ἴων. 1, 1-3).

β) Ὁ προφήτης Ἰωνάς, πού ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ στίς 21 Σεπτεμβρίου, θεωρεῖ τή σωτηρία ὡς ἀποκλειστικό προνόμιο τοῦ δικοῦ του λαοῦ. Δέν κατανοεῖ ὅτι ὁ Θεός “πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν” (Ἅ΄ Τίμ. 2, 4). Δέν μπορεῖ νά δεχθεῖ ὅτι ὁ Κύριος εἶναι πολυεύσπλαχνος, ἐλεήμων, οἰκτίρμων καί ὅλος ἀγάπη πατρική. Ὅποτε, παρακούει τήν ἐντολή Του καί νομίζει ὅτι θά ἀκυρώσει τό θέλημά του. Ὁ Θεός ὅμως τόν παιδαγωγεῖ μέ διάφορους τρόπους, μέ θαύματα καί “σημεῖα”.

γ) Ἡ σφοδρή τρικυμία πού συνάντησε τό πλοῖο ἀναγκάζει τόν Ἰωνά νά ὁμολογήσει ὅτι φεύγει “ἀπό προσώπου Κυρίου”. Ἔτσι, ὕστερα ἀπό κλῆρο ρίχνεται στή θάλασσα καί βρίσκεται στήν κοιλιά ἑνός κήτους, στήν “κοιλιά τοῦ Ἅδη”. Μένει ἐκεῖ τρεῖς μέρες καί τρεῖς νύχτες, μετανοῶν καί προσευχόμενος. Ἡ προσευχή τοῦ γίνεται φωνή εὐγνωμοσύνης στόν Θεό, διότι ἀπό τό βάθος τῆς ἀβύσσου ἐλπίζει ὅτι θά ξαναβρεθεῖ κατά θεία πρόνοια στίς αὐλές τοῦ Κυρίου, στόν εὐλογημένο ναό του.

δ) Κι ὅταν τό κῆτος τόν ξερνᾶ στή γῆ, παίρνει πάλι ὁ Ἰωνάς ἐντολή νά κηρύξει μετάνοια στή Νινευί, πράγμα πού κάνει. Ἀλλά ὅταν βλέπει τήν ἔμπρακτη μετάνοια τοῦ λαοῦ τῆς πόλης, ἀντί νά χαρεῖ, θλίβεται καί διαμαρτύρεται στό Θεό, πού δέν στέλνει τήν τιμωρία του. Κι Ἐκεῖνος τόν παιδαγωγεῖ μέ συμβολικό τρόπο. Δίδει ἐντολή νά φυτρώσει μεμιᾶς ἕνα σκιερό φυτό, μία “κολοκυθιά”, γιά νά τόν προστατεύει ἀπό τόν καύσωνα. Καί τήν ἄλλη μέρα τό πρωί στέλνει ἕνα σκουλήκι πού τρώει τίς ρίζες τοῦ φυτοῦ καί τό ξηραίνει. Ἔτσι, ἡ ζέστη γίνεται ἀφόρητη, κι ὁ Ἰωνάς νιώθει ἐξαντλημένος. Τόση ἦταν ἡ στενοχώρια του γιά τήν ἀπώλεια τοῦ φυτοῦ, πού ἤθελε νά πεθάνει παρά νά ζήσει.

ε) Τοῦ λέει τότε ὁ Θεός: “Ἐσύ οὔτε κοπίασες γι’ αὐτό τό φυτό οὔτε τό ‘κανες νά μεγαλώσει. Μόνο τοῦ μεγάλωσε σέ μία νύχτα καί τήν ἄλλη μέρα ξεράθηκε. Κι ὅμως λυπήθηκες γι’ αὐτό. Ἐγώ δέν ἔπρεπε νά λυπηθῶ γιά τή Νινευί, τή μεγάλη πόλη…, ὅπου ὑπάρχουν περισσότεροι ἀπό ἑκατόν εἴκοσι χιλιάδες ἄνθρωποι καί κτήνη πολλά;” (Ἴων. 4,10-11). Δέν τόν ἐπιτιμά, ἀλλά τοῦ θέτει τό ἐρώτημα καί τόν ἀφήνει νά ἀπαντήσει μόνος του. Δέν τόν τραυματίζει, ἀλλά τόν θεραπεύει. Τοῦ ἀποκαλύπτει τό μεγαλεῖο της ἀγάπης Του.

στ) Ὅταν στούς χρόνους τῆς Καινῆς Διαθήκης οἴ γραμματεῖς καί οἴ φαρισαῖοι ζήτησαν ἀπό τόν Χριστό κάποιο ἀποδεικτικό θαυματουργικό σημάδι, πού νά ἐπιβεβαιώνει τή Θεία τοῦ ἀποστολή, Ἐκεῖνος ἐπικαλέσθηκε τό “σημεῖο” τοῦ Ἰωνά. Ἐδῶ ἡ Ἐκκλησία ἀκολουθώντας τά λόγια του Ἰησοῦ (Λούκ. 12, 38 κ.ε.) βλέπει τήν τριήμερη ταφή καί Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Γι’ αὐτό καί ἡ προφητεία αὐτή διαβάζεται στόν ἑσπερινό του Μ. Σαββάτου.

ζ) Τό βιβλίο τοῦ Ἰωνά περιγράφει τή νοοτροπία πού συχνά ἀπαντᾶ καί σέ πολλούς χριστιανούς. Πολλοί ἀπό αὐτούς θά ἤθελαν ἄμεση τιμωρία τῶν ἁμαρτωλῶν, τῶν ἀδίκων, τῶν ἀθέων, τῶν φαύλων, τῶν πονηρῶν καί ὅσων βρίσκονται σέ πλάνη. Θεωροῦν τόν Θεό ἄδικο, πού δέν ἐπεμβαίνει ὡς τιμωρός γιά νά ἀφανίσει ἀπό τή Γῆ τούς ἀσεβεῖς καί νά ἐξαλείψει τό κοινωνικό κακό. Δέν ἀντέχουν τήν ἐλευθερία μέ τήν ὁποία προίκισε ὁ Θεός τό ἀνθρώπινο γένος καί δέν μποροῦν νά κατανοήσουν τήν ἄπειρη ἀγάπη Του γιά τό τελειότερο καί θεόμορφο πλάσμα του, τόν ἄνθρωπο.