«Πασχαλινή Λαμπάδα εἶναι ἔθιμο πού ἔχει σχέση μέ τήν παράδοση τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας νά τελεῖ τό Βάπτισμα τῶν νέων μελῶν Της τήν νύκτα τῆς Ἀναστάσεως.

Πράγματι, ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία τελοῦσε τό Βάπτισμα τῶν φωτιζομένων τέκνων Της τή νύκτα τῆς Ἀναστάσεως. Μέ τήν ἔναρξη τῆς ἱερᾶς ἀκολουθίας γινόταν ἡ τελετή τοῦ ἀνάματος τῶν λαμπάδων, τό πλῆθος τῶν ὁποίων, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ Εὐσέβιος Καισαρείας, «ἔκανε τή μυστική διανυκτέρευση τῶν πιστῶν πιό φωτεινή κι ἀπό τήν πιό φωτόλουστη ἡμέρα» (ΒΕΠΕΣ 24, 182).

 Ὁ Ναός ἦταν κατάφωτος ἀπό τούς πολυελαίους καί τά πολυπληθή κηροπήγια. Κάθε πιστός ἐπίσης εἶχε τή δική του λαμπάδα. Ὅλοι γιόρταζαν τή διπλή Λαμπρή: Τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἀνάσταση τόσων ψυχῶν, πού θ᾿ ἄφηναν ὁριστικά τήν πλάνη καί θά προσχωροῦσαν στήν Ποίμνη τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλοι εἶχαν ἐπίσης κάτι νά θυμηθοῦν, ἴσως τή δική τους ἤ κάποιου ἀγαπημένου τους προσώπου, γενέθλια ἡμέρα στήν «καινή» ζωή.

Οἱ Φωτιζόμενοι, μέ ἀναμμένες τίς λαμπάδες τους ἀναχωροῦσαν μαζί με τόν Ἐπίσκοπο, τούς ἱερεῖς, τίς διακόνισσες καί τούς ἀναδόχους τους, γιά τό Βαπτιστήριο, ἐνῶ οἱ Πιστοί παρέμεναν στό Ναό προσευχόμενοι.

 Ἀπό τήν ὅλη αὐτή μυσταγωγία καί πανήγυρη τῆς εἰσόδου τῶν πιστῶν στήν Ἐκκλησία, σήμερα ἔχει δυστυχῶς ἀπομείνει μόνο τό ἔθιμο τῆς λευκῆς ἀναστάσιμης λαμπάδας, τῆς ὁποίας ἡ χρήση —ἀφοῦ τό Βάπτισμα τῶν νηπίων πέρασε στό χῶρο τῆς ἰδιωτικῆς ζωῆς τῆς οἰκογένειάς τους— πῆρε συμβολικό χαρακτήρα.

( ἰδέ καί «ΚΑΤΗΧΗΣΕΙΣ, Ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων»: Ἔκδοσις«Ἑτοιμασία» Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Καρέα  

Τό στάδιο τῆς τῆς νηστείας τῶν πενήντα ἡμερῶν ἔχει πλέον ὁλοκληρωθεῖ. Ὁ χριστιανός πού εἶχε στήν ἀρχή τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἀναλάβει τόν ἀγώνα κατά τῶν παθῶν, ἔχει ἤδη χρησιμοποιήσει, κατά δύναμιν, τό ὅπλο τῆς ἐγκρατείας, ὑπακούοντας στόν Ὑμνωδό πού τόν καλοῦσε λέγοντας:

«..μή ζηλώσωμεν τούς ἐχθρούς τοῦ Δεσποτικοῦ Σταυροῦ, θεοποιοῦντες τήν γαστέρα· ἀλλ’ ἀκολουθήσωμεν τῷ διά νηστείας ἡμῖν τήν κατά τοῦ διαβόλου νίκην ὑποδείξαντι, Σωτῆρι τῶν ψυχῶν ἡμῶν».

(Ἁπόστιχον Ἰδιόμελον Ἑσπερινοῦ Πέμπτης Α΄ Ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν).

 Τώρα νικητής κι αὐτός καί ἡνίοχος τῶν ὀρέξεων τῆς σαρκός προσκομίζει «τά τῆς ἐγκρατείας νηστεύματα» –ὅ,τι δηλαδή εἶχε μέχρι τότε νηστεύσει μέ πολύ ἀγώνα– ὡς δῶρα εὐχαριστίας στό Ναό καί, πρίν καταλύσει, ζητάει κατά κάποιο τρόπο, τήν ἄδεια καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

Καί Ἐκεῖνος, ὁ Μεγάλος Δωρητής, Ἔνδοξος, Νικητής καί Ἀναστημένος, θά τά χαρίσει πάλι χιλιοευλογημένα στά παιδιά Του, πού, λαμπροντυμένα καί λαμπροφοροῦντα, θά τά φέρουν, στό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας, μπροστά στήν Ὡραία Πύλη, γιά νά εὐλογηθοῦν. Τότε ὁ ἱερέας θά διαβάσει τήν Εὐχή πού λέει:

                                                                                                               Εὐχὴ

  Εἰς τὸ Εὐλογῆσαι Τυρὸν καὶ Ὠά.

“Δέσποτα Κύριε, ὁ Θεὸς ἡμῶν,

ὁ κτίστης καὶ δημιουργὸς τῶν ἁπάντων,

εὐλόγησον τὸ Γάλα τὸ πεπηγός,

σὺν αὐτῷ δὲ καὶ τὰ Ὠά.

Ἡμᾶς δὲ συντήρησον ἐν τῇ χρηστότητί σου,

ὅπως οἱ μεταλαμβάνοντες αὐτῶν,

τῶν σῶν ἀφθονοπαρόχων δωρεῶν,

ἐμπλησθῶμεν καὶ τῆς ἀνεκλαλήτου σου ἀγαθότητος. 

Ὅτι σὸν τὸ κράτος, καὶ σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία,

καὶ ἡ δύναμις, καὶ ἡ δόξα,

τοῦ Πατρός, καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος

νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.”