Τιμωρεῖ ὁ Θεός;

 π. Βασίλειος Καλλιακμάνης

α) Λέμε συχνὰ στὴν καθημερινὴ ζωή, ὅταν προκύπτει ἕνα πρόβλημα ὑγείας ἢ ἕνα ἀτυχὲς γεγονὸς ἢ μία στενοχώρια, ὅτι ὁ Θεὸς μᾶς τιμωρεῖ. Τὴν τιμωρία αὐτὴ τὴ συνδέουμε μὲ κάποιο ἁμάρτημα. Ἡ ἐν λόγω ἀντίληψη ἔχει ἑδραιωθεῖ στὴ λαϊκὴ θρησκευτικότητα καὶ σχετίζεται μὲ τὴν ποιότητα τῆς πίστης μας. Δηλαδή, σὲ ποιὸν Θεὸ καὶ πῶς πιστεύουμε. Διότι πράγματι στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἀπαντοῦν πολλὲς περιπτώσεις ὅπου οἱ ἄνθρωποι τιμωροῦνται γιὰ τὴν παράβαση τοῦ θελήματός Του.

β) Ὁ προφήτης Μωυσῆς, λ.χ., μὲ τιμωρίες στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ συγκρατοῦσε τὸν λαὸ ποὺ ἔρεπε πρὸς τὴν εἰδωλολατρία. Ὅσοι ἀντιστάθηκαν σ’ αὐτὸν ὑπέφεραν ἢ θανατώθηκαν. Ὁ γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ γράφει σχετικὰ μὲ τὸ θέμα ὅτι εἶναι ἀδύνατο γιὰ τοὺς χριστιανοὺς νὰ μὴν τρομάξουν διαβάζοντας τὰ πρῶτα βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

γ) Στὴν Καινὴ Διαθήκη συχνὰ ἐπαναλαμβάνεται ὅτι “ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστι” (Α΄ Ἰωάν. 4, 8). Ὁ Χριστὸς δὲν τιμωρεῖ τοὺς ἀνθρώπους γιὰ νὰ σώσει τὸν κόσμο. Θυσιάζεται ὁ ἴδιος καὶ δίνει τὴν ψυχὴ του “λύτρον ἀντὶ πολλῶν” (Ματθ. 20, 28). Ἡ παρουσία Του δὲν στηρίζεται σὲ καμιὰ πολιτικὴ δύναμη, κοσμικὴ ἢ καὶ θρησκευτικὴ ἀκόμη αὐθεντία, ἀλλὰ στὴν ἀλήθεια ζωῆς ποὺ προσκομίζει.

δ) Τὸ θέμα τῆς θείας τιμωρίας ἀπαντᾶ καὶ στὸ συναξάρι τῆς ἁγίας Βαρβάρας. Ἐκεῖ ἀναφέρεται: “Αὕτη σεβομένη κρυφίως, δὲν ἠδυνήθη νὰ κρυφθῆ ἀπὸ τὸν ἀσεβῆ πατέρα της. Ἐγνώρισε γὰρ ἐκεῖνος τὰ περὶ αὐτῆς, ὅταν, αὐτὸς μὲν εἶπε νὰ γένουν δύω παράθυρα εἰς τὸ παρ’ αὐτοῦ κτισθὲν λουτρόν, ἡ δὲ Ἁγία ἐπρόσταξε νὰ γένουν τρία παράθυρα. Ἐρωτήσας δὲ αὐτήν, διὰ ποίαν αἰτίαν τρία παράθυρα κατεσκεύασεν; ἔμαθεν ἀπὸ αὐτήν, ὅτι τὰ ἐποίησεν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος”.

ε) Ἐξαιτίας τῆς χριστιανικῆς πίστης τὴν καταδίωξε, ἀλλὰ ἡ Ἁγία, “φεύγουσα ἐμβῆκε μέσα εἰς μίαν πέτραν, ἡ ὁποία παραδόξως ἐσχίσθη καὶ τὴν ἐδέχθη, διὰ τοῦτο ὁ πατὴρ αὐτῆς τὴν ἐκυνήγα. Εὑρών δὲ αὐτήν, μὲ τὸ μέσον τινὸς μηνυτοῦ, τὴν ἅρπασεν ἄσπλαγχνα ἀπὸ τὰ μαλλία τῆς κεφαλῆς. Καὶ φέρων, παρέδωκεν αὐτὴν εἰς τὸν τῆς χώρας ἄρχοντα. Ἔμπροσθεν τοῦ ὁποίου ὁμολογήσασα ἡ Ἁγία τὸν Χριστόν, δέρνεται δυνατά, καὶ κατακαίεται εἰς τὰς πλευρᾶς. Καὶ τελευταῖον διὰ ξίφους τὴν κεφαλὴν ἀποκόπτεται ἀπὸ τὰς χείρας αὐτοῦ τοῦ ἰδίου ὠμοτάτου πατρός της, ὁ ὁποῖος λέγεται, ὅτι ἀφ’ οὐ κατέσφαξε τὴν Ἁγίαν, καταβαίνωντας ἀπὸ τὸ βουνόν, ἐκτυπήθη ἄνωθεν ἀπὸ ἀστραποπελέκυ. Καὶ οὕτως ἀπέρριψε τὴν μιαρᾶν του ψυχήν”.

στ) Στὸν “Νέο Παράδεισο” λέγεται ὅτι ὁ “μηνυτής” βοσκὸς ποὺ πρόδωσε τὴν κρύπτη τῆς ἁγίας τιμωρήθηκε, ἀφοῦ “ἔγιναν ὅλα του τὰ πρόβατα σκάνθαροι”. Οἱ συναξαριακὲς ἀναφορὲς στὴν τιμωρία τοῦ παιδοκτόνου πατέρα καὶ τοῦ καταδότη βοσκοῦ προκαλοῦν ἔκπληξη, ἀλλὰ ἔχουν παιδαγωγικὸ χαρακτήρα. Τὰ κείμενα αὐτὰ ἦταν ἰδιαίτερα δημοφιλῆ στὴν Τουρκοκρατία καὶ συνέβαλαν στὴ διάσωση τῆς χριστιανικῆς πίστης τῶν πνευματικὰ ἀνώριμων ἀνθρώπων.

ζ) Στὴν ἁγιοπατερικὴ παράδοση τονίζεται ὅτι ἐκφράσεις τῶν ἱερῶν κειμένων ποὺ ἀναφέρονται σὲ ἐμπαθεῖς καταστάσεις τοῦ Θείου γίνονται ἀπὸ συγκατάβαση στὴν ἀνθρώπινη ἀσθένεια. Ὁ Θεὸς ὑπερβαίνει κάθε ἀνθρώπινη νόηση καὶ γνώση. Ὡς φύσει καὶ γνώμη ἄτρεπτος δὲν ὀργίζεται, δὲν τιμωρεῖ καὶ δὲν κολακεύεται μὲ δῶρα. Οἱ ἄνθρωποι βιώνουν τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ μὲ διάφορους τρόπους. Οἱ σκληρόκαρδοι καὶ ἀμετανόητοι, λόγω ἀπώλειας τῆς χάριτος, ἐχθρεύονται τὸν Θεὸ καὶ αὐτοτιμωροῦνται. Οἱ ἐν μετανοία ζῶντες καὶ οἱ φίλοι του Θεοῦ γεύονται τὴν ἄπειρη ἀγάπη καὶ τὴ φωτιστικὴ ἐνέργειά Του. Γιὰ τοὺς πρώτους ἡ Θεία ἐνέργεια βιώνεται ὡς φῶς, ἐνῶ γιὰ τοὺς δεύτερους ὡς “πῦρ καταναλίσκον” (Ἑβρ. 12, 29).